Content Analysis of Epitaphs in Iran: Insights from Eight Literary Works

Document Type : Original Article

Author

Faculty member of Humanities and Cultural Studies

10.22077/jcrl.2025.7552.1124

Abstract

Epitaphs hold significant sociological value for examining public attitudes toward death. Across various global cultures, composing poems and prose on epitaphs is a common practice. In a recent study, the content of epitaphs in Iran was scrutinized. The findings reveal that Iranian epitaphs predominantly feature the following elements: appeals to the Holy Prophet (peace be upon him) and the infallible imams (peace be upon them), with particular emphasis on Imam Hussein (peace be upon him); detailing the occupation of the deceased, both explicitly and through descriptions of their belongings; the deceased's social status, subtly conveyed through verses, hadiths, and quotations; personal attributes of the deceased, such as age, gender, virtuous character, and nobility; references to the circumstances and location of death, including death during pilgrimages, martyrdom, and the belief in the evil eye; historical context of the time of death, often intertwined with appeals to the innocent (peace be upon them) and aspirations for the deceased to attain heaven; humor is also occasionally integrated into epitaphs; expressing benevolence through prayers for the deceased, pilgrims visiting the grave, and grieving friends; the portrayal of death as a transition rather than annihilation through statements announcing the passing; and the selection of Qur'anic surahs and verses for tomb inscriptions, with a focus on their eschatological significance, virtues, and properties, while also recognizing their social stature.

Keywords

Main Subjects


آل­احمد، جلال. (1349). اورازان. تهران: کتابخانة دانش.
آل‌احمد، جلال. (1389). تات‌نشین‌های بلوک زهرا. قم: نشر ژاکان و پیر امید.
احسانی طباطبایی، محمدعلی. (1340). چنته درویش. ج1. تهران: کتابفروشی دهخدا.
اسلام پناه، محمدحسین. (1392). کتیبه‌ها و سنگ نبشته‌های کرمان. تهران: موقوفات دکتر افشار.
افشار، ایرج. (1384). گلگشت در وطن. گردآوری بابک، بهرام، کوشیار و آرش افشار. تهران: نشر اختران.
افشار، ایرج. (1374). یادگارهای یزد، ج1. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و خانه کتاب یزد.
افشار، ایرج. (1374). یادگارهای یزد، ج2. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و خانه کتاب یزد.
افشار، ایرج. (1374). «سنگ قبر برادر مؤلف کشف‌الاسرار.» در زبان اهل اشارت (مجموعه مقالات درباره کشف‌الاسرار). یزد: مؤسسة انتشارات یزد.
باوند سوادکوهی، احمد(1392). سطری بر سنگی(نقد حال ماست). تهران: رسانش نوین.
بدون مؤلف. (1380). «چند سروده برای سنگ مزار». پروین. ش 1. صص 5.
پورکریم، هوشنگ. (1341). فشندک، به ضمیمه جغرافیای طالقان(محمدحسن صنیع‌الدوله). تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.
تناولی، پرویز. (1388). سنگ قبر. تهران: بن‌گاه.
حسینی، هاشم. (1389).«بررسی مضامین عرفانی کتیبه­های مقبره شیخ صفی(با تکیه بر صفوه الصفا و دیگر متون عرفانی» . ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی. ش 19. صص 57-78.
حکمت، علی اصغر. (1333). امثال قرآن. تهران: چاپخانۀ مجلس.
دبیرسیاقی، محمد. (1339). «شاه داعی شیرازی»، ایران آباد. ش 8. صص 37.
ذوالفقاری، حسن. (1394). زبان و ادبیات عامه ایران. تهران: سمت.
رضایی، عربعلی. (1382). واژگان توصیفی ادبیات. تهران: فرهنگ معاصر.
ساعدی، غلامحسین. (1342). ایلخچی. تهران: انتشارات مؤسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.
ستوده، منوچهر. (1374). از آستارا تا استارباد، ج1 و2. تهران: انتشارات آگاه و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ستوده، منوچهر. (1374). از آستارا تا استارباد، ج4 و5. تهران: انتشارات آگاه و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
سعدی، مصلح‌الدین. (1371). گلستان. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر. (1404ق). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیه االه مرعشی.
شکورزاده، ابراهیم. (1346). عقاید و رسوم عامّه مردم خراسان. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
شعبانلو، علیرضا. (1399). «بنیاد اسطوره­ای استعاره مفهومی مرگ در مثنوی معنوی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش 58. صص 107-133.
شیخ‌الحکمایی، عمادالدین. (1367). «کتیبه‌های دوان کازرون»، آینده. ش 4. صص 63 و 72.
شهابی، مصطفی و دیگران. (1384). از خاک تا افلاک: مجموعه اشعار اهل قبور با تفکیک موضوعی. تهران: شیرزاد.
طبرسی، فضل‌ بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
عقابی، محمدمهدی. (1376). دایره المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی: بناهای آرامگاهی. تهران: حوزة هنری، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
فرزین، علیرضا. (1384). گورنگاره­های لرستان. تهران:  پژوهشکده مردم­شناسی و سازمان میراث فرهنگی.
کتیرایی، محمود. (1378). از خشت تا خشت. تهران: ثالث.
کرباسیان، ملیحه. (1386).  «دروازه‌های زاد و مرگ» در خرابات مغان. تهران: اطلاعات.
لباف خانیکی، رجب­علی. (1369). «سنگ­ افراشته­های مزارات باخزر». اثر. ش 18 و 19. صص93-112.
ماسه، هانری. (1387). «کتیبه‌های فارسی» در سیری در هنر ایران. ج4. ترجمه محمدرضا ریاضی. تهران: علمی و فرهنگی.
مصطفوی، سیدمحمدتقی. (1375). اقلیم پارس. تهران: نشر اشاره و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نراقی، حسن. (1374). آثار تاریخی  شهرستان­های کاشان و نطنز. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نصراله­زاده، سیروس. (1393). «پهلویات کتیبه­ای: کتیبه سنگ مزار حاجی­آباد استخر (نقش رستم 1) و بازخوانی کتیبه تنگ جلو(سمیرم1)». زبان­­شناخت. ش2. صص 197-211
نصراله­زاده، سیروس. (1385). کتیبه­های پهلوی کازرون. تهران: کازرونیّه.