Analyzing the indicative interpretation of the Qur'anic verses in Ruzbihan Baqli’s Arais al-Bayan and Sharh-e Shat’hiyat

Document Type : Original Article

Authors

Yazd University, Yazd, Iran

10.22077/jcrl.2025.7843.1141

Abstract

This essay,organized in two parts,is alibrary study,and employs the methodof analysis,description and comparison.The first part deals with the introduction ofthe indicative methodof interpretationofthe Qur’an verses and, during which the interpreter choosesa wordand assigns eachletter to theinitial letter of another word, thus presents hisattitude towards the text. The second part of this research analyzes the position of indicative interpretation in the works of Ruzbihan Baqli(1128-1209 AC),known as "Sheikh Shattah"in his books Arais al-Bayan and Sharh-e Shat’hiyat.He has used this innovative method for hismystical interpretation of the mysterious letters and other words of the Holy Qur’an.He himself pointed out the importance of indicative interpretation. However, in some cases he assigns the letters of interpreting word to other wordsthat begins withthe same letterand in someother cases heopens up the field to his own taste to express what his mind has received from mystical inspirations with the helpof indicative interpretation method.Insuchcases, Ruzbihan does not stick to assigning the letters of the word he is discussing tothe initial letters of other words. In these cases, the letter chosen for the indicative interpretation is not at the beginning,but in the middle or at the end of the related words.In additionto the methodological dimension, in terms of content, regarding mysterious letters or other Qur’an’s words that he chooses for indicative interpretation,he sometimes turns tothe documentarymethod of interpretation.So,he authorizes his interpretations by hadithsand narrations ofthe infallibles(PBUH)as well as the words of other researchersof mystical opinions.Sometimes, headheres to the light of his inner perceptions,and so paves the pathof interpretation

Keywords

Main Subjects


قرآن کریم. (1389). ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی. قم: نشتا.
نهج‌البلاغه. (1370). ترجمۀ سیّدجعفر شهیدی. تهران: انقلاب اسلامی.
ابرامز، مایر هوارد و جفری گالت هرفم. (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمۀ سعید سبزیان مرادآبادی. ویراست9. تهران: رهنما.
ابن عربی، محیی‌الدّین. (1410ق). رحمه من الرّحمن فی تفسیر و اشارات القرآن. به اهتمام محمود محمود الغرب. دمشق: نضر.
ابن تیمیّه، احمد. (1972م). مجموعه الرّسائل الکبری. بیروت: احیاء التّراث العربی.
ارنست، کارل. (1387). روزبهان بقلی: عرفان و شطح اولیا در تصوّف اسلامی. ترجمۀ مجدالدّین کیوانی. تهران: نشر مرکز.
بلاشر، رژی. (1365). در آستانۀ قرآن. ترجمۀ محمود رامیار. تهران: فرهنگ اسلامی.
بیضاوی، ناصرالدّین عبدالله. (1998م). انوار التّنزیل و اسرار التّأویل. بیروت: دار الاحیاء التّراث العربی.
جوادی آملی، عبدالله. (1383). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
حاجی ربیع، مسعود. (1394). «بررسی تطبیقی تأویل عرفانی ابن‌عربی با مباحث هرمنوتیکی معاصر». اندیشۀ دینی. د15. ش57. صص150-133.
حرّ عاملی، محمّدبن حسن. (1414ق). وسائل‌الشّیعه. قم: مؤسّسة آل‌البیت.
خرّمشاهی، بهاءالدین.(1377). دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی. تهران: ناهید.
خیّاطیان، قدرت‌الله و سلیمانی کوشالی، فاطمه. (1394). «جایگاه عشق در تفسیر عرفانی عرایس البیان روزبهان بقلی». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. س11ش41. صص 194-167.
رامیار، محمود. (1387). تاریخ قرآن. تهران: امیرکبیر.
رضایی اصفهانی، محمّدعلی. (1380). پژوهشی در اعجاز علمی قرآن. تهران: مبین.
روزبهان بقلی شیرازی، ابومحمّدبن ابونصر. (1360). شرح شطحیات. به تصحیح و مقدّمۀ هنری کربین. تهران: کتابخانۀ طهوری.
روزبهان بقلی شیرازی، ابومحمّدبن ابونصر. (1388). عرایس البیان فی حقایق القرآن. ترجمه و تحقیق: علی بابایی. تهران: مولی.
روزبهان بقلی شیرازی، ابومحمّدبن ابونصر.(2008). عرائس البیان فی حقایق القرآن. به تحقیق احمد فرید المزیدی، بیروت: دارلکتب العلمیّه.
روزبهان بقلی شیرازی، ابومحمّدبن ابونصر. (1393). منطق الاسرار ببیان الانوار. به تصحیح سیّدعلی‌اصغر میرباقری فرد و زهره نجفی. تهران: سخن.
زرکشی، محمّدبن بهادر. (1408ق). البرهان فی علوم القرآن. به اهتمام محمّدابوالفضل ابراهیم. بیروت: دارالحدیث.
سلطانی، فاطمه. (1401). «بررسی تأویلات عرفانی آیات متشابه قرآنی در آثار روزبهان بقلی با نگاهی به نظریّۀ بینامتنیّت». پژوهش‌های ادبی-قرآنی. د10.ش1. صص43-22.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم. (1374). حدیقه الحقیقه و شریعه الطّریقه. به تصحیح و اهتمام محمّدتقی مدرّس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
سیّداهل، عبدالعزیز. (1972م). من اشارات العلوم فی القرآن الکریم. بیروت: دارالنهضه الحدیثه.
شکر، کاظم محمد على. (2001م). أسرار الحروف و الحروف المقطعه فی القرآن. بیروت: دارالمحجه البیضاء.
شیخ الاسلامی، علی و رضایی، محمّد. (1390). «بینش نقش‌اندیش روزبهان در تفسیر عرایس البیان فی حقایق القرآن». ادب فارسی. د1. ش6. پیاپی 193. صص 56-39.
الصّاوی، صلاح. (1366). «روزبهان و تفسیر عرایس البیان».  ادیان مذاهب و عرفان. د1. ش 2و 3. صص 32-12.
طباطبایی، سیّدکاظم. (1377). «حروف مقطّعه از منظر قرآن‌شناسان غربی». مجلّۀ الهیّات و معارف اسلامی (مطالعات اسلامی). س2. ش2. صص 181-171.
طباطبایی، سیّدمحمّدحسین. (1378). تفسیر المیزان. ترجمۀ سیّدمحمدباقر موسوی ‌همدانی. تهران: امیرکبیر.
طریحی، فخرالدّین‌بن محمّد. (1375). مجمع البحرین. ترجمه و تحقیق: احمد حسینی اشکوری. تهران: مرتضویّه.
فرهنگ‌نامۀ علوم قرآن. (1394). جمعی از نویسندگان. ویراستاران: فاطمه رجبی، محمّد خیّری، محمّدباقر انصاری، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
کلینی، ابی‌جعفر محمّدبن یعقوب‌ابن اسحاق. (1378). الکافی. تهران: المؤسّسه العالمیّه للخدمات الاسلامی.
کیلر، آنابل. (1395). هرمنوتیک صوفیانه در تفسیر کشف الاسرار میبدی، ترجمۀ جواد قاسمی. تهران: میراث مکتوب.
مجلسی، محمّدباقربن محمّدتقی. (1362). بحار الانوار الجامعه لدّرر أخبار الأئمّه الأطهار، به تصحیح محمّدباقر بهبودی. تهران: دارالکتاب الاسلامیّه.
ملّاصدرای شیرازی، صدرالدّین محمّد. (1410ق). الحکمه المتعالیه. بیروت. دار احیاء التّراث العربی.
میردامادی، سیّدمحمّد. (1385). «آراء عرفانی و تفسیری روزبهان شیرازی (بقلی)». پیک نور. د4. ش1. صص49-39.
نادرعلی، عادل. (1380). «مکاتب تأویلی». زبان و علوم قرآن. د2. ش 6-5. صص 20-7.
نولدکه، تئودور. (2004). تاریخ القرآن. به اهتمام فریدریش شفالی. بیروت: کونراد.
نیّری، محمّدیوسف و لیلا روغنگیری. (1393). «مقایسۀ تأویل‌های عرفانی روزبهان در عبهرالعاشقین و عرایس البیان». شعرپژوهی. س4. ش3. صص 184-159.
Seals, M. (2014). Qur’an and Bible. NJ: Princeton University Press.