Hadith Allusions in the Virtues of the Prophetic and Alawite Traditions in the Diwan of Ibn Hussam Khusfi

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor, University of Birjand, Iran

2 Ph.D student of persian literature

10.22077/jcrl.2025.7746.1137

Abstract

The majority of Muhammad ibn Husam Khusfi's poetry, a 9th-century Shi'ite poet, focuses on the virtues and praises of the Ahl al-Bayt (the Prophet's family). His Diwan (collection of poems) encompasses a significant compilation of important Shi'ite hadiths. The present study, utilizing a descriptive-analytical method, addresses the following questions: What types of talmi' are present in Ibn Husam's diwan? What themes do they convey, and what objectives did Ibn Husam pursue in employing them? The study shows that the most frequent allusions employed in Ibn Hussam's diwan are of the Quranic and hadith types. Ibn Hussam's Shiite faith and his sincere belief in the guardianship of Mawla Ali (peace be upon him) led him to take hadiths referring to the lofty status of Ali (peace be upon him) and the issue of his succession as the subject matter for many of the allusions in his Diwan. His hadith allusions revolve around five semantic themes: 1- Attributes of the Prophet (peace be upon him) and his lofty status, 2- Attributes of Ali (peace be upon him), 3- The issue of the Prophet's succession, 4- Hadiths of the Prophet, 5- Hadiths of Ali (peace be upon him). On the other hand, Ibn Hussam's contented life led to the high frequency of hadiths with the theme of contentment and satisfaction in his diwan. A few highly recurring words in Ibn Hussam Khusfi's diwan are "Ali", "wali", "Dhu'l-Fiqar", and "la fata".

Keywords

Main Subjects


قرآن کریم. (1398). ترجمۀ حسین انصاریان. مشهد: آستان قدس رضوی.
آمدی، ابوالفتح. (1385). غُرَرُالحِکَم و دُرَرُ الکِلَم. ترجمۀ لطیف و سعید راشدی. قم: موسسۀ دارالحدیث.
امینی، عبدالحسین. (1354). الغدیر. ترجمۀ محمدباقر بهبودی. تهران: بنیاد بعثت، کتابخانۀ بزرگ اسلامی.
بصیری، حمیدرضا. شفیعی، سیدروح­الله. (1391). «بررسی و تحلیل حدیث «سلمانُ منِّا اهل البیت» ». حدیث پژوهی. ش7. صص210-163.
پهلوان، منصور؛ شریعتی­نیاسر، حامد. (1389). «آغاز نبوت». مطالعات قرآن و حدیث سفینه. ش 29. صص29-10.
حاکم­نیشابوری، محمد بن عبدالله. (1420). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق محمدحمدی دمرداش. بیروت: المکتبه العصریه.
خالدی، احمد. (1394). «بررسی سند و متن حدیث «لَولاکَ لَما خَلقتُ الاَفلاک» ». حدیث­پژوهی. ش13. صص328-311.
خباز­ها، رضا. (1391). «بررسی تطبیقی غزل­های ملمع جامی با سعدی و حافظ». بهار ادب. س6. ش1. صص169-150 .
خوسفی، محمدبن­حسام. (1366). دیوان اشعار. تصحیح محمدتقی­ سالک و احمد احمدی­بیرجندی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
خوسفی، محمدبن­حسام. (1390). دیوان اشعار. تصحیح مرادعلی واعظی. بیرجند: حوزۀ هنری خراسان جنوبی.
دانش­پژوه، منوچهر. (1382). «ملمعات، مثلثات یا اشعار دو زبانه و سه زبانه». متن­پژوهی ادبی. ش17. صص45-31.
رضایی، غلامرضا.(1391). «پژوهشی در حدیث سفینه». فصلنامۀ علمی-پژوهشی کلام اسلامی. د21. ش84. صص128-95.
زنگویی، حسین. (1388). شاعران قهستان. چاپ دوم. تهران: روزگار.
سعدی، مصلح­بن­عبدالله. (1384). سعدی­نامه(بوستان). تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هشتم. تهران: خوارزمی.
سمرقندی، دولتشاه. (1337). تذکره­الشعراء. تصحیح محمد عباسی. چاپ اول. تهران: بارانی.
شریف­رضی، محمد بن­حسین (1386). نهج­البلاغه. ترجمۀ سید جعفرشهیدی. تهران: علمی­فرهنگی.
طبرسی، ابوالفضل بن الحسن.(1412). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تصحیح هاشم رسولی و فضل­الله یزدی. بیروت: دارالمعرفه. نسخۀ دیجیتال.
طبری، محمدبن­جریر. (1362). تاریخ طبری (تاریخ­الرسل و الملوک). ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
کرجی، علی. (1379). «جلوه­های دانش علی(ع)». فرهنگ کوثر. ش44. صص17-12.
کزازی، میرجلال­الدین. (1387). «بدیع، زیبایی شناسی سخن پارسی». چاپ ششم. تهران: مرکز.
کلینی، محمدبن­یعقوب. (1390). اصول کافی. تحقیق و ترجمۀ حسین استادولی. جلد دوم. قم: دارالثقلین.
مجلسی، محمدباقر. (1368). بحارالانوار. بیروت: دارالاحیا و التراث العربی.
مدبری، محمود. (1370). شرح احوال شاعران بی­دیوان. تهران: پانوس.
مکی خوارزمی، موفق بن احمد. (1421). المناقب. تحقیق مالک محمودی. چاپ چهارم. قم: موسسۀ نشر اسلامی.
موسوی­الخمینی، روح­الله. (1388). صحیفۀ امام. تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). نسخۀ الکترونیک.
مولوی، جلال­الدین­محمد. (1387). مثنوی معنوی. تصحیح سعید حمیدیان. چاپ چهارم. تهران: نیکا.
مولوی، جلال­الدین­محمد. (1387). شرح مثنوی. کریم زمانی. جلد اول. تهران: چاپ بیست و ششم. اطلاعات.
مولوی، جلال­الدین­محمد. (1395). غزلیات شمس. تهران: چاپ اول. کتاب آبان.
میبدی، رشیدالدین ابوالفضل. (1371). کشف الاسرار و عده الابرار. به اهتمام علی اصغر حکمت. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
نظامی، الیاس ابن­یوسف. (1386). خمسۀ نطامی. تصحیح سعید حمیدیان. چاپ سوم. تهران: قطره.
واعظی، مرادعلی. (1386). «ابن­حسام خوسفی؛ پردازشگر عمدۀ شعر مذهبی در قرن نهم». مطالعات فرهنگی خراسان، ش 4. صص183-167.
همایی، جلال­الدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا.