تحلیل عنصر عاطفه در مجموعۀ «تحیّر» برقعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه حضرت نرجس(س).رفسنجان. ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه یزد. یزد. ایران

10.22077/jcrl.2022.4018.1003

چکیده

شعر مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته از عناصر عاطفه، موسیقی، شکل، تخیّل و زبان است. عاطفه یکی از مهم‌ترین عناصرشعری است که احساسات درونی مثل شادی، غم، عشق، نفرت، کینه، شکایت و... را بیان می‌کند. یکی از روش­های تحلیل شعر، تحلیل عناصر آن در ارتباط با یکدیگر است که به­وسیلة آن می‌توان میزان موفقیت شاعر را در انتقال عواطف درونی وی سنجید. برقعی یکی از شاعران آیینی معاصر است که تاکنون آثار مختلفی مانند طوفان واژه­ها، قبله مایل به تو، رقعه، حدود ساعت سه، تحیّر و... را به چاپ رسانده است. «تحیّر» مجموعه اشعار علوی وی است که در آن فرازهایی از زندگی حضرت علی(ع) از ولادت تا شهادت در شانزده بخش به نظم کشیده شده­ است. پژوهش حاضر با استفاده از شیوة توصیفی- تحلیلی، ارتباط عنصر عاطفه را با سایر اجزای شعر در مجموعة تحیّر سرودة برقعی مورد تحلیل قرار داده است تا به این سؤالات پاسخ دهد: عنصر عاطفه در مجموعة تحیر چگونه بازتاب یافته است؟ ارتباط بین عنصر عاطفه و سایر اجزای شعری به چه صورت نمایان شده است؟ آیا برقعی در انتقال عواطف خود موفق عمل کرده است؟ نتایج نشان می‌دهد که عاطفه شعری در ارتباط با موسیقی، تخیل و زبان جلوه‌گر شده است. شاعر حالات عاطفی خود را در مجموعه‌ای از عناصر شعری هماهنگ با احساسات درونی خویش بیان کرده است که باعث شکل‌گیری عاطفه‌ای عمیق در مخاطب و سبب انسجام شعر وی شده و او را در انتقال عاطفه­ای هماهنگ، موفق ساخته ­است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • احسانی اصطهباناتی، محمدامین وعبداللهی، منیژه (1397). «تصویرسازی با عاطفة اندوه و حسرت در اشعار    سیاوش کسرایی». مطالعات زبانی و بلاغی. ش17. صص: 34-7.
  • اسفندیاری، علی. (1382). حرف­های همسایه. تهران: دنیا.
  • برقعی، حمیدرضا. (1397). تحیر: مثنوی- غزل علوی. تهران: فصل پنجم.
  • حاج­مؤمن، حسام و نظامیان، رضا. (1394). «دلالت عاطفی شعر از دیدگاه نظریة بیان در تحلیل تائیه دعبل». زبان و ادبیات عربی ( مجله ادبیات و علوم انسانی سابق). ش13. صص28-1.
  • خلیلی جهان­تیغ، مریم. (1380). سیب باغ جان. جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری غزل مولانا. تهران: سخن.
  • خلیلی جهان­تیغ، مریم و همکاران. (1389). «مقایسۀ توازن موسیقایی و معنایی ردیف در غزلیات سعدی و عماد فقیه». فنون ادبی. س2. ش1. صص30-17.
  • دستغیب، عبدالعلی. (1348). سایه روشن شعر نو فارسی. تهران: فرهنگ.
  • روزبه، محمد­رضا. (1381). ادبیات معاصر ایران. تهران: روزگار.
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). ادوارشعرفارسی. تهران: سخن.
  • ــــــــــــــــــــــــ. (1395). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
  • شمیسا، سیروس. (1394). معانی. تهران: میترا.
  • غنیمی هلال، محمد (1997). النقد الادبی الحدیث، دار نهضة مصر للطباعۀ و النشر و التوزیع.
  • ﻓﺮﺷﯿﺪورد، ﺧﺴﺮو. (1378). درﺑﺎرة ادﺑﯿات و نقد ادبی. ج1. تهران: اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ.
  • کافی، غلامرضا. (1391). «کارکرد دیگرگون قافیه در غزل معاصر»، کاوش­نامه، ش25، صص 163-135.
  • کوّاز، محمدکریم. (1386). سبک­شناسی اعجاز بلاغی قرآن کریم، ترجمة سید حسین سیدی، تهران: سخن.
  • متحدین، ژاله (1354). «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن». دانشکده ادبیات و علوم انسانی. س11. ش3. صص530 ـ 483.
  • نور­پیشه، محسن و قلاوندی، زهرا. (1397). «بررسی چگونگی بازتابِ عاطفه در زبان غزلیّات شمس». ادب فارسی. س8. ش2. صص 179-198.
  • محمّدی، مجید و دیگران (1394). «بررسی تطبیقی سیمای امام رضا (ع) در شعر دعبل خزاعی و سیّد حمید­رضا برقعی». کاوش­نامه ادبیات تطبیقی. ش20. صص 59-81.
  • ناتل خانلری، پرویز. (1345). شعر و هنر. تهران: بی­نا.
  • ــــــــــــــــــ . (1377). هفتاد سخن. تهران: توس.
  • ــــــــــــــــــ.. (1380). دستور زبان فارسی. ویرایش سوم. تهران: توس.
  • وحیدیان کامیار، تقی. (1374). وزن و قافیه شعر فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • یاکوبسن، رومن. (1380). زبان­شناسی و شعرشناسی. ترجمة کوروش صفوی. تهران: هرمس.
پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
فروردین 1401
صفحه 153-170

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار