استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
10.22077/jcrl.2022.4737.1013
چکیده
آموزش اعتقادات مذهبی به فرزندان، یکی از نمونه‌های ادب آیینی است. این گونه آموزش، در ادوار تاریخی و در میان بیشتر مللوجود دارد. حسینیه منظومه‌ای است از ابوتراب بن‌حسن حسینی، متخلّص به جوزای نطنزی شاعر شیعیِ پایان سدۀ سیزدهم هجری قمری. جوزا، این کتاب را برای فرزند هشت ساله‌اش حسین سرود و به همین دلیل، نام حسینیه بر آن نهاد. این اثر در قالب مثنوی، به وزن مفتعلن مفتعلن فاعلن و نزدیک به 1300 بیت است و تنها نسخۀ آن به شمارۀ 1531 در کتابخانۀ دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد موجود است. این اثر، نمونه‌ای کم‌نظیر از منظومه‌های آموزشی-آیینیِ فرقۀ شیخیه در دورۀ قاجار است که تاکنون ناشناخته بوده است و علاوه بر معرفی، نیازمند تحلیل است. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌دهد که ابوتراب حسینی، با پیروی از سنّت فرزندنامه‌نویسی- همچون بنیان‌گذاران فرقۀ شیخیه، احمد احسایی و محمدکریم بن ابراهیم- و استفاده از شگردهای بلاغی همچون عنوان، نگسستن از مخاطب، تفاخر به اجداد دینی، بهره از حکایت، تمثیل، تشبیه و لحن‌های صمیمانه، پدرانه و منتقدانه، معارف حوزۀ خداشناسی، نبوّت، امام‌شناسی و شیعه‌شناسی و اصول اخلاقی را به فرزندش منتقل کرده است.
نامور مطلق، بهمن. (1388). عنوان‌شناسی آثار ادبی و هنری ایرانی؛ مجموعه مقالات چهارمین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر. به کوشش منیژه کنگرانی. تهران: مؤسسۀ تألیف و ترجمۀ آثار هنری متن.
جلیلی جشن آبادی, صبا. (1401). معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی. پژوهش‌نامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 1(1), 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
MLA
صبا جلیلی جشن آبادی. "معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی". پژوهش‌نامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 1, 1, 1401, 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
HARVARD
جلیلی جشن آبادی, صبا. (1401). 'معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی', پژوهش‌نامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 1(1), pp. 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
VANCOUVER
جلیلی جشن آبادی, صبا. معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی. پژوهش‌نامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 1401; 1(1): 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
)