دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سبزوار، سبزوار، ایران
10.22077/jcrl.2022.4926.1021
چکیده
غزل فارسی که روزی، تنها معطوف به مغازله به معنی خاص آن بود، بعد از گستردگی موضوعی و مضمونی که پیدا کرد به بازیابی افقهای تازهای نائل شد؛ اما به همین نسبت، آسیبهایی جدی نیز در پیکرة صوری و انسجام معنایی آن ایجاد کرد. هدف این مقاله، مطالعة غزل آیینی امروز ایران از نظرگاه آسیبهای مبتنی بر متن و فرامتن آن است. مسئلة بنیادی مقاله، بررسی چالشهایی است که غزل آیینی امروز را به ضعف و سستی کشانده، با نگرشی به خاستگاه این آسیبها در فرامتنی که این قالب شعری را تحت تأثیر قرار داده است. روش پژوهش حاضر به گونة استدلالی و از نوع استقرایی است. بدنة اصلی مقاله را که جامعة آماری آن، غزلهای چاپشده در مجموعه شعرهای معاصران است، بررسی منتقدانة غزل آیینی امروز از منظر آسیبهای مترتب بر آن تشکیل میدهد و در پایان این نتیجه حاصل میشود که در شعر امروز به‌طور عام و غزل آیینی به‌طور خاص، هرچند رویکردهای مضمونی و به‌ویژه ایدئولوژیک، گستردهتر شده است، آسیبهایی بسیار جدی بر آن سایه انداخته که مانع از اقناع عمومی مخاطب خاص و عام شده است. نکتة مهمتر اینکه تأثیر آسیبهای فرامتنی مثل جشنوارههای بیرویه عمیق و وسیع است که متن بسیاری از غزلهای آیینی امروز را نیز دچار اختلال کرده است و باید ریشة بسیاری از ضعفهای متن را در فرامتن آن جست.
)