تلاقی فرهنگ و مذهب در سوگواری عاشورایی زنان بوشهری (مطالعۀ موردی: دورۀ رضاشاه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

10.22077/jcrl.2022.5093.1025

چکیده

وجود اماکن مذهبی خاص زنان، دارای قدمتی چندهزار ساله است. مقالۀ حاضر با در نظر داشتن تأثیر اعتقادات مذهبی و خرده‌فرهنگ‌های غیربومی در عملکرد زنان بوشهری، درصدد بررسی شاخصه‌های آیین‌های سوگواری عاشورایی زنان بوشهری است. مروری بر کارکرد اماکن مذهبی زنانه و عملکرد زنان بوشهری حاکی از اعتقادات دینی مردم منطقه و تأثیرپذیری از این خرده‌فرهنگ‌هاست. پرسش‌های اصلی پژوهش این است که سوگواری عاشورایی زنان از منظر مکان چه ویژگی‌هایی دارد و نقش‌های زنانۀ مراسم عزاداری بوشهر چیست و تأثیر آن بر کنش‌های آئینی منطقه چگونه قابل شناسایی و تبیین است؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی با تأکید بر استفاده از تحقیقات میدانی و مصاحبه‌های شفاهی است. نتیجۀ تحقیق حاکی از آن است ‌که زنان بوشهری رأساً به اجرای تعزیه، روضه و مرثیه‌سرایی می­پرداختند و رویکردی برگرفته از مضامین اعتقادی شیعی، آئین‌های محلی و باورهای بومی از وقایع محرم داشتند؛ نمونه­ای منحصربه‌فرد در میان شیعیان ایران و جهان که می‌توان انسجام، تعاون و مشارکت عملی در میان تمام اجزای برگزارکنندۀ عزاداری، حتی تعامل با اقلیت‌های مذهبی غیرشیعی را  در آن مشاهده کرد. حضور زنان فارغ از نگاه‌های جنسیتی در اجرای تعزیه‌های مذهبی، نکتۀ بدیع و مهم دیگری است که باید بدان اشاره کرد ضمن اینکه در همین ایام و برخلاف منازعات رقابتی موجود میان محلات بوشهر بر سر برگزاری باشکوه‌تر مراسم، تنها در میان آئین‌های سوگواری عاشورایی زنان این شهر است که هیچ‌گونه دشمنی و درگیری­ای گزارش نشده است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار