خوشه‌های نمادین شعر آیینی فارسی در دهه نود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی

10.22077/jcrl.2023.6532.1053

چکیده

نماد یکی از عناصر معنابخش زبان است که ظرفیت ویژه‌ی واژگان را در به تصویر کشیدن مفاهیم متعدد و متنوع نشان می‌دهد. با تأمّل در اشعار سه دهه‌ی اخیر می‌توان دریافت که در شعر آیینی، نمادها به‌صورت زنجیره‌ای تکرار می‌شوند و ذهن مخاطب را به سمت معناهای مختلف سوق می‌دهند؛ بدین ترتیب شبکه‌ای از معانی در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد. مقاله پیش رو اشعار آیینی در دهه‌ی اخیر را از حیث برخورداری از شبکه نمادین بررسی و تحلیل می‌کند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای است این است که شبکه‌ی نمادین در شعر آیینی تا چه اندازه گسترده است؟ و دیگر این‌که این نمادها چه کمکی به شبکه معنایی شعر کرده‌اند؟ تنوع و گستردگی نمادها در شعر آیینی معاصر را می‌توان در چند خوشه با عنوان خوشه‌ی نمادین رنگ، خوشه‌ی نمادین شهر، خوشه‌ی نمادین تقویمی، خوشه‌ی نمادین شخصیت، طبقه‌بندی کرد. بافت نمادین این اشعار بی‌تردید در خدمت مفاهیم بلندی چون عدالت اجتماعی، امیدآفرینی، اعتراض به ناراستی‌ها و نادرستی‌ها و ارائه‌ی تصاویر دقیق از زندگی اجتماعی قرار دارند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • آسابرگر، آرتور.(1400). تحلیل گفتمان کاربردی (فرهنگ عامه، رسانه ها و زندگی روزمره). ترجمه‌ی حسین پاینده. تهران: مروارید.
  • ایتن، یوهان. (1378). عناصر رنگ. ترجمه‌ی بهروز ژاله­دوست. تهران: عفاف.
  • اخلاقی، زکریا. (1389). تبسم‌های شرقی. چاپ اول. قم: معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی.
  • افشار مهاجر، کامران. (1390). رنگ­شناسی. تهران: مرکز برنامه‌ریزی و آموزش نیروی انسانی.
  • امین­پور، قیصر. (1390). دیوان اشعار. تهران: مروارید.
  • برقعی، سید حمیدرضا. (1393). رقعه. چاپ اول. تهران: فصل پنجم.
  • برقعی، سید حمیدرضا. (1398). یحیی. تهران: فصل پنجم.
  • بشری موحد، زهرا. (1393). فرشتگان تغرل، قم: بوستان کتاب
  • بقلی شیرازی، روزبهان. (1401). شرح شطحیات. تهران: طهوری.
  • بیاتانی، حسن. (1398). از دوشنبه تا جمعه. قم: نشر پنچ دری.
  • بیاتانی، حسن. (1398). مرثیۀ با شکوه. قم: جامعه ایمانی مشعر.
  • بیاتانی، حسن. (1398). آمدنت. قم: جامعه ایمانی مشعر.
  • پاینده، حسین. (1399). نظریه و نقد ادبی. ج1. چاپ سوم. تهران: سمت.
  • پورنامداریان، تقی. (1387). رمز و داستا­ن­های رمزی در ادب فارسی. تهران: نشر علمی و فرهنگی.
  • پورنامداریان، تقی و خسروی شکیب، محمد. (1387). «دگردیسی نمادها در شعر معاصر». فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش11. پاییز و زمستان. صص 162ـ147.
  • دوبوکور، مونیک. (1376). رمزهای زنده جان. ترجمة جلال ستاری. چاپ دوم. تهران: مرکز.
  • ذوالفقاری، معصومه. (1392). بررسی نماد. نقوش و نگاره­ها. مشهد: بیژن.
  • جانفدا، هادی. (1397). تسبیح کلمات. دفتر شعر فاطمی شاعران ایران. تهران: شاعران اهل‌بیت.
  • جهاندار، مهدی. (1396). عشق سوزان است. تهران: شهرستان ادب.
  • حامدی، ناصر. (1394). از تو چه پنهان، تهران: شهرستان ادب.
  • ستاری، جلال. (1398). اسطوره و رمز. چاپ ششم. تهران: سروش.
  • سرلو، خوان ادواردو. (1389). فرهنگ نمادها. ترجمه مهرانگیزاوحدی. تهران: دستان.
  • سقلاطونی، مریم. (1391). زیر ساعت حرم. تهران: سوره مهر.
  • سیار، محمدمهدی. (1392). رودخوانی. چاپ نخست. تهران: ناشر شهرستان ادب.
  • سنگری، محمدرضا. (1394). از نتایج سحر. تهران: سوره مهر.
  • سنگری، محمدرضا. (1395). عاشورای شعر. تهران: بین­الملل.
  • سنگری، محمدرضا. (1397). به سیما محمد به سیرت پیمبر. شیراز: نوید.
  • شرافت، سید محمدجواد. (1389). خاک باران‌خورده. چاپ اول. قم: معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی.
  • شکارسری، حمیدرضا. (1398). استمرار تازگی: نقد و تحلیل آثار چند شاعر معاصر. تهران: فصل پنجم.
  • شکارسری، حمیدرضا. (1390). زایشمرگ‌های متن، نقد و بررسی اشعار نو. تهران: فصل پنجم.
  • شکراللهی، سیدعلی. (1395). ضَم، تهران: نزدیکتر
  • شوالیه، ژان و آلن گربران. (1387). فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و... . ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
  • صفایی بروجنی، پانته آ. (1391). گریه­های حوا. تهران: فصل پنجم.
  • صرافان، قاسم. (1390). مولای گندمگون. تهران: فصل پنچم.
  • عرفان‌پور، میلاد. (1394). از آخر مجلس. تهران: شهرستان ادب.
  • عرفان‌پور، میلاد. (1393). بی­خبری­ها. تهران: شهرستان ادب.
  • عزیزی، احمد. (1372). عطر گل یاس. تهران: ناتور
  • علوی مقدم، مهیار. (1388). مطالعات ادبی هرمنوتیک. تهران: سخن.
  • قزوه، علیرضا. (1387). عشق علیه‌السلام. چاپ دهم. تهران: سوره مهر.
  • محدثی خراسانی، زهرا. (1388). شعر آیینی و تأثیر انقلاب اسلامی ایران. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
  • لوشر، ماکس. (1369). روانشناسی رنگ­ها. منیرو روانی‌پور. تهران: آفرینش.
  • موسوی، سید مهدی. (1394). تاروپود. قم: نقش.
  • نوریان، سید مهدی و خردمند‌پور، مسعود. (1393). «مضامین تعلیمی در شعر آیینی». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. س6. ش23. صص38-17.
  • هال، جمیز. (1397). فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب. چاپ هشتم. تهران: فرهنگ معاصر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار