بررسی فضای موسیقایی قصیدة "فی ذکری الحسین (ع)" شیخ احمد وائلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دانشگاه تهران

10.22077/jcrl.2024.6982.1078

چکیده

بررسی فضای موسیقایی قصیدة "فی ذکری الحسین (ع)" شیخ احمد وائلی
چکیده
شیخ احمد وائلی یکی از شاعران معاصر عراق و از دوستداران مکتب اهل بیت (ع) به شمار می‌رود. وی بخش قابل توجی از اشعار خود را در مدح و منقبت آل الله سروده و تلاش کرده است تا بواسطه اشعار دینی و منبرهای حسینی خود، روح بیداری و مقاومت را در بین مردم کشورش که تحت سلطه استعمارگران بودند، زنده نگه دارد. یکی از قصاید دینی وی که در مدح امام حسین (ع) سروده شده، شعر "فی ذکری الحسین (ع)" است که در آن، ضمن اشاره به عظمت والای امام، به برخی از مصیبت‌های ایشان در روز کربلا نیز اشاره شده است. با توجه به جایگاه خاص موسیقی در این قصیده، بر آن شدیم تا فضای موسیقایی آن را مورد واکاوی قرار دهیم. بدین منظور، موسیقی بیرونی، کناری و درونی این قصیده مورد واکاوی قرار گرفت. نتایج این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان می‌دهد که آهنگ درونی کلمات، هماهنگی و انسجام واژه‌ها، همراه با وزن مناسبی که شاعر برای سرودن این قصیده برگزیده، فضایی مناسب را برای بالندگی معانی در اختیار شاعر قرار داده است. گذشته از این نقش موسیقی کناری و درونی، از موسیقی بیرونی در این قصیده پررنگ‌تر جلوه می‌کند.
کلید واژه‌ها: احمد وائلی، موسیقی بیرونی، موسیقی کناری، موسیقی درونی، امام حسین (ع).

کلیدواژه‌ها

موضوعات


أنیس، ابراهیم. (1961). الأصوات اللغویه. چاپ 5. قاهره: مطبعة نهضة مصر.
أنیس، ابراهیم. (2010). موسیقی الشعر. قاهره: مکتبه الأنجلو المصریه.
پورنامداریان، تقی. (1381). سفر در مه. ویراست جدید. تهران: نگاه.
جرجانی، محمد. (1987). الإشارات و التنبیهات. به کوشش عبدالقادر حسین. قاهره: دارالنهضه.
خلیل اسماعیل، عبدالله. (1996). ایقاع در شعر سمیح قاسم. غزه: بی‌جا.
زوارق، صادق جعفر. (1383). أمیر المنابر الدکتور الشیخ أحمد الوائلی. بغداد: ناظرین.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1373). موسیقی شعر. چاپ 4. تهران: آگاه.
صالح، صبحی. (2002). دراسات فی فقه اللغه. بیروت: دارالعلم للملایین.
ضیف، شوقی. (1999). فی الأدب و النقد. قاهره: دارالمعارف.
طیب، عبدالله. (1989). المرشد إلی فهم أشعار العرب و صناعتها. بیروت: دارالفکر.
طریحی، محمد سعید. (1385). أمیر المنبر الحسینی، بغداد: مدین.
عباس، حسن. (1998). خصائص الحروف العربیه. دمشق: منشورات دار اتحاد الکتاب العرب.
فزاع‌عمیر، خمیس. (1999). «اثر الاستبدال الصوتی فی التعبیر القرانی». مجله جامعة تکریت للعلوم. س19. ش5. صص 45- 67.
ملاابراهیمی، عزت و آبیاری قمصری، محیا. (1395). زیبایی‌شناسی شعر مقاومت فلسطین در پرتو نقد فرمالیستی. تهران: نشر رستان.
ملاابراهیمی، عزت. (1396). شعر معاصر فلسطین. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ملاح، حسین علی. (1367). پیوند موسیقی و شعر. تهران: فضا.
ناتل خانلری، پرویز. (1347). «زبان شعر». مجلۀ سخن. ش18. صص11- 21.
نصار، حسین. (1421). القافیه فی العروض و الأدب. بیروت: مکتبة الثقافة الدینیه.
وائلی، احمد بن حسون. (1413). إیقاع الفکر الدیوان الأول من شعر الدکتور الشیخ أحمد الوائلی. بیروت: دارالصفوه.
یوسفی، غلامحسین. (1363). کاغذ زر؛ یادداشت‌هایی در ادب و تاریخ. تهران: یزدان.