2
عضو هیات علمی، دانشگاه فرهنگیان، گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، تهران، ایران
10.22077/jcrl.2024.7052.1085
چکیده
افسانه‌ها و روایات شفاهی، از منابع مهم تجلی اساطیر و فرهنگ گذشته ایران است. یکی از مولفه‌های مهم این روایات، اعمال جادو و خارق العاده است که از تخیل بشر دیرین نشات می‌‌‌گرفته است. پیکرگردانی یکی از جلوه‌های مهم و خیال انگیز افسانه‌های محلی است. افسانه‌های خراسان جنوبی نیز با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی، خاستگاه آرزو و خیال و فرهنگ و آیین‌های مختلف اساطیری است. در این جستار سعی شده تا با شیوۀ تحلیلی- توصیفی به بررسی افسانه‌های منطقه بپردازد تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد که پیکرگردانی در این افسانه‌ها چگونه است و چه انواعی دارد و ریشه‌های اساطیری آن کدامند . با بررسی‌های انجام شده این نتایج حاصل آمد که پیکرگردانی در اغلب افسانه‌ها وجود دارد و می‌‌‌توان انواع پیکرگردانی را در آن‌ها دید ازجمله تبدیل انسان به حیوان و حیوان به انسان و انسان به گیاه. این نوع از پیکرگردانی‌ها بیشترین تکرارشوندگی را داشته اند و همه این پیکرگردانی‌ها به ریشه‌های اساطیری همچون ایزد گیاهی یا ایزد تباری و نقش‌های مهم حیوانات در زندگی بشر به عنوان یاریگران ایزدان بر می‌‌‌گردد.
)