دگردیسی معنایی اسطوره‌های ملّی، دینی، تاریخی و پدیده‌های طبیعی در اشعار سیاوش کسرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

10.22077/jcrl.2024.7223.1102

چکیده

یکی از زیباترین و هنرمندانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین کاربردهای اساطیر در شعر، «بازآفرینی یا دگردیسی معنایی اسطوره»‌هاست. شاعران توانمند و‌ اسطور‌ه‌ساز معاصر، با بکارگیری اسطوره های پیشین و با آفرینش اسطوره‌های تازه، فضایی دیگرگونه را در ‌‌‌‌شعر امروز پدیدآورده‌‌‌‌‌اند. سیاوش کسرایی یکی از شاعرانی است که با استفاده از اساطیر کهن و همچنین بازآفرینی از اسطوره‌های تاریخی و پهلوانی، متناسب با موقعیت جامعه، به سروده‌هایش جلوۀ ویژه بخشیده و باعثِ جاودان ماندنِ آنها شده است. هدف از این پژوهش، تحلیل و تبیینِ کارکردِ اسطوره‌های دگردیسی شده، به روش توصیفی‌- تحلیلی است. طبق نتایج پژوهش می‌توان گفت دخل و تصرّف کسرایی در اسطوره‌ها، و همچنین خلق و ایجاد اسطورۀ مدرن، تغییر در معنا و کارکرد اسطوره‌‌های کهن و نمادهای ابداعی از عمده‌‌‌‌‌‌ترین شیوه‌های دگردیسی اسطوره‌ها در اشعار کسرایی است. انطباق هرچه بیشتر اسطوره‌ها با وضعیّتِ عصرِ حاضر، اندیشه‌ها و اهداف شاعر و نیازهای سیاسی - اجتماعی را نیز باید از مهم‌ترین اهداف کسرایی در دگردیسی اسطوره‌ها دانست. تأکید شاعر بیشتر بر اسطوره‌های ملّی، تاریخی و دینی و نمادهای طبیعی بوده است و این اسطوره‌ها در شعر وی به فراوانی مشمول دگردیسی معنایی گشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات