تحلیل کارکرد سنّت‌های آیینی در شعر محمدرضا شفیعی کدکنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام. ایلام، ایران.

10.22077/jcrl.2024.7432.1116

چکیده

تعامل با «سنّت» یعنی توجه به پیشینۀ تاریخی ـ فرهنگی و انعکاس و احیای آن‌ که شاعران و منتقدان معاصر از زوایای مختلفی به آن نگریسته‌اند، وجه غالب شعر شفیعی کدکنی را تشکیل می‌دهد. شعر او را به دلیلِ حضور پررنگ و قاطع سنّت‌ها و نیز دلبستگی شاعر به میراث تمدن و آیین‌های ایرانی و اسلامی و احاطه بر ابعاد گوناگون آن، می‌توان مصداقی از ادبیات آیینی تلقی کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و با هدف تبیین جایگاه سنّت‌های آیینی در آثار شعری شفیعی نگاشته شده‌است. مسألۀ اصلی پژوهش، بررسی شگردهای به‌کارگیری میراث آیینی از زوایای نقاب، اسطوره، صبغۀ محلی و میراث متنی و تبیین کارکردهای این سنّت‌ها در سطوح زبانی، فکری و ادبی شعر شفیعی است. در شعر او، کارکرد ادبی و بلاغی نقاب‌ تشخص دارد و در راستای اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی به‌کار می‌رود. اسطوره‌ نیز عمدتاً با تغییراتی در معنا و کارکرد، به‌صورت نماد، متناسب با دغدغه‌های امروز شاعر به کار گرفته می‌شود و سبب غنای اندیشه و ادبیت شعر او می‌گردد. انعکاس صبغۀ محلی و توجه ژرف و گسترده به آداب و رسوم و میراث متنی نیز از عوامل تقویت زبان شعر و از اسباب ایجاد فضاهای هنری در کلام اوست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار