این جستار که مطالعه‌ای کتابخانه‌ای، به‌روش تحلیل، توصیف و مقایسه است، در دو بخش تنظیم شده است. بخش نخست به‌معرّفی روش تأویل اشاری آیات قرآن می‌پردازد که طیّ آن، مؤوّل کلمه‌ای را برمی‌گزیند و هر حرف آن را به حرف آغازین کلمه‌ای دیگر نسبت می‌دهد و بدین ترتیب، نگرش خود نسبت به متن را مطرح می‌سازد. بخش دوم این تحقیق جایگاه تأویل اشاری در آثار روزبهان بقلی(606-522 هـ.ق)، معروف به «شیخ شطّاح» را در کتاب‌های عرایس البیان و شرح شطحیّات واکاوی می‌کند. او این رویکرد بدیع را در تشریح معانی مقطّعات و غیر مقطّعات قرآن کریم به کار برده است. او که خود به اهمّیّت تأویل اشاری اشاره کرده، در بعضی موارد حروف کلمات تأویل‌شونده را به کلماتی نسبت می‌دهد که با همان حرف شروع می‌شوند و در برخی موارد عرصه را بر روی ذوق خویش می‌گشاید تا آنچه ضمیر او از الهامات عرفانی دریافت کرده است، با کمک روش تأویل اشاری بیان کند. در این موارد، روزبهان به انتساب حروف کلمۀ مورد نظرش به حروف آغازین کلمات دیگر پای‌بند نمی‌ماند. در چنین مواردی، آن حرف که برای تأویل اشاری برگزیده، نه در ابتدا، بلکه در میانه یا انتهای کلمات منسوب قرار دارند. علاوه بر بُعد روش‌شناختی، از نظر محتوا نیز در مقطّعات یا غیر مقطّعاتی که او برای تأویل اشاری برمی‌گزیند، گاهی به روش تفسیر بالمأثور می‌گراید و دیدگاه تأویلی خویش را با احادیث و روایات معصومین(ع) و همچنین سخنان سایر صاحبان آرای عرفانی مستند می‌کند و گاهی در پرتو دریافت‌های درونی خویش مسیر تأویل را هموار می‌سازد.
پیری اردکانی, مهدیه , ملک ثابت, مهدی و خدادادی, محمد . (1403). واکاوی تأویل اشاری آیات قرآن در عرایس البیان و شرح شطحیّات روزبهان بقلی. پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 3(2), -. doi: 10.22077/jcrl.2025.7843.1141
MLA
پیری اردکانی, مهدیه , , ملک ثابت, مهدی , و خدادادی, محمد . "واکاوی تأویل اشاری آیات قرآن در عرایس البیان و شرح شطحیّات روزبهان بقلی", پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 3, 2, 1403, -. doi: 10.22077/jcrl.2025.7843.1141
HARVARD
پیری اردکانی, مهدیه, ملک ثابت, مهدی, خدادادی, محمد. (1403). 'واکاوی تأویل اشاری آیات قرآن در عرایس البیان و شرح شطحیّات روزبهان بقلی', پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 3(2), pp. -. doi: 10.22077/jcrl.2025.7843.1141
CHICAGO
مهدیه پیری اردکانی , مهدی ملک ثابت و محمد خدادادی, "واکاوی تأویل اشاری آیات قرآن در عرایس البیان و شرح شطحیّات روزبهان بقلی," پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 3 2 (1403): -, doi: 10.22077/jcrl.2025.7843.1141
VANCOUVER
پیری اردکانی, مهدیه, ملک ثابت, مهدی, خدادادی, محمد. واکاوی تأویل اشاری آیات قرآن در عرایس البیان و شرح شطحیّات روزبهان بقلی. پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی, 1403; 3(2): -. doi: 10.22077/jcrl.2025.7843.1141
)