بررسی زبان قرآنی در تمهیدات و نامه های عین القضات همدانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه مازندران دانشکده ادبیات و علوم انسانی و اجتماعی

2 دانشگاه مازندران

10.22077/jcrl.2025.8884.1195

چکیده

زبان قرآن، مانند زبان دیگر متون مقدس، زبانی تأویل‌پذیر و دارای معانی عمیق وچندلایه است. ویژگی‌هایی مانند فصاحت و بلاغت، تنوّع در سبک، موسیقی وآهنگ، تمثیلی بودن، هماهنگی و انسجام متنی، اسلوب‌های بیانی مختلف(تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز)، تکرار هدف‌مند و ایجاز، از دیگر ویژگی‌های این زبان به شمار می‌رود. شیفتگی عین‌القضات به زبان قرآن سبب وحدت زبان او با زبان قرآن شده‌ و کارکرد ذهنی و تلقی او از جهان، تأویل آیات قرآن است. در این مقاله، زبان قرآن در تمهیدات و نامه‌های عین‌القضات به لحاظ موارد زیر بررسی شده : زبان تأویلی عین‌القضات و ویژگی‌های آن، زبان قرآن در ساختار عبارات و جملات فارسی تمهیدات و نامه‌ها، نکات سبکی و بلاغی و اصطلاح‌سازی صوفیانه با الفاظ آیات، استفاده از زبان استعاری و تمثیلی برای تأویل حروف مقطعه‌ و پویایی این حروف در دیدگاه وی، نوع بهره‌برداری از آیات پرتکرار صوفیانه و آیات کلیدی قرآن و استفاده از اصطلاحات عرفانی با اقتباس از آیات. بخشی ازدستاوردهای پژوهش، ناظر بر این است که عین‌القضات در تمهیدات و نامه‌ها با استفاده از زبان شطحی و بیان نقیضی و زبان پارادوکسی آیات را تاویل کرده است و با اضافه‌های تشبیهی و استعاری با آیات تصویرگری‌های منحصر به‌فردی خلق کرده که این خود، یک برجستگی سبکی در نثر قرآنی اوست و در تأویل حروف مقطعه نیز از زبان تمثیلی و استعاری کمک گرفته‌ و در تأویل این حروف از آیات محکم برای تفسیر متشابهات بهره برده‌ و این‌که با الفاظ و عبارات قرآن اصطلاحات صوفیانه خلق کرده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار