1
- دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
3
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور نجف‌آباد
10.22077/jcrl.2025.8717.1185
چکیده
میرزا حسن کفاش اصفهانی از شعرای آیینی قرن سیزدهم هجری قمری و عصر قاجار است. عهد قاجار اوج سرایش مرثیه‌های مذهبی است. کفاش اصفهانی شاعری است که تمامی اشعار خود را به ذکر مرثیه و مناقب اهل بیت(ع) به‌ویژه امام حسین(ع) اختصاص داده است. در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی اشعار عاشورایی میرزا حسن کفاش اصفهانی از جنبة محتوا و مضمون، قالب و نوحه‌سرایی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در اشعار عاشورایی این شاعر قرائت‌های عارفانه، جبرگرایانه، عاطفی و احساسی و حماسی و اسطوره‌ای از واقعة عاشورا وجود دارد. با توجه به شرایط و دورة زندگی شاعر و مقتضیات آن، بعد تراژیک و عاطفی در شعر کفاش پررنگ‌تر است. کفاش اصفهانی از بیشتر قالب‌های شعری در سرایش اشعار عاشورایی خود بهره برده است اما غزل و قصیده و مثنوی به ترتیب بیشترین قالب‌های شعری او هستند. غزل‌های تضمینی در دیوان کفاش بسامد زیادی دارند. نوحههای کفاش اصفهانی از جهت نوع بیان، ساده و رسا هستند و صنایع لفظی و معنوی در آن‌ها چندان نمودی ندارد و به زبانی قابل فهم و روشن سروده شدهاند. به‌طور کلیکفاش اصفهانی در سرایش اشعار عاشورایی بیشتر به سادگی و روانی کلام و الفاظ توجه داشته است و بر صحنه‌های حزن‌انگیز تاکید دارد. در شعر او آرایه‌پردازی و مضمون‌سازی چندان مورد توجه نیست.
)