باورهای عامۀ مردم کرمانشاه بر اساس داستان‌های علی‌اشرف درویشیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زیان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه کاشان کاشان. ایران.

2 دانش آموختٖه کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه کاشان. کاشان. ایران.

10.22077/jcrl.2024.7228.1104

چکیده

مقالۀ حاضر آیین‌ها و باورهای عاّمه منطقۀ کرمانشاه را در داستان‌های علی‌اشرف درویشیان بررسی‌می‌کند. درویشیان، داستان‌نویس رئالیست معاصر است که در داستان‌هایش، اوضاع اجتماعی و فرهنگی زادگاهش، کرمانشاه را توصیف‌کرده‌است. نویسندۀ مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی داستان‌هایِ درویشیان به دنبال پاسخ-دادن به این سؤال بنیادی است که درویشیان در داستان‌های خویش کدام آیین‌ها‌ و باورهای عامّۀ مردم زادبومش را بازتاب‌داده و از این کار چه هدفی داشته است؟ نویسندگان استنباط می‌کنند درویشیان در داستان-های خویش به‌ویژه رمان سال‌های ابری به انعکاس تعمّدی فرهنگ و باورهای عامّة مردم کرمانشاه پرداخته و ضمن شناساندن دقیق این باورها به مخاطبان خویش، آنها را برای همیشه در حافظة تاریخ ادبیّات ایران ثبت کرده که این امر از یک سو نشانۀ وطن‌دوستی نویسنده و دقّت نظر و مهارت اوست و از سوی دیگر بیانگر ارزش مردم‌شناسانه آثار اوست که تبیین‌کنندۀ حاکمیّت فقر و فاصلۀ طبقاتی رایج درآن دوران هستند و از همین رو موجب زندانی‌شدن‌ نویسنده در قبل از انقلاب اسلامی نیز شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
امیرالمؤمنین (ع). (1384).  نهج­البلاغه. ترجمۀ­ محمد دشتی. قم: مؤسسة فرهنگی تبلیغاتی امیرالمؤمنین.
اسکارپیت، روبرت. (1374). جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمة مرتضی کُتُبی. تهران: سمت.
اکرامی­فر محمود. (1394). «اسطورۀ جنّ و پری در ادبیات شفاهی منظوم خراسان». مطالعات فرهنگ- ارتباطات. د16. ش 30. صص 41- 65.
الیاده، میرچا. (1362). چشم­اندازهای اسطوره. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
بیرانوند، یوسفعلی و صحرایی، قاسم. (!401). «بررسی آیین­های جادویی قوم لک با تکیه بر نظریۀ جادوی همدلانۀ فریزر». فرهنگ و ادبیات آیینی. د2. ش2. صص 23- 39.
بیهقی، حسینعلی. (1365).  پژوهش و بررسی فرهنگ عامۀ ­ایران. مشهد: آستان قدس رضوی.
پانوف، میشل و پرن، میشل. (1382).  فرهنگ مردم­شناسی. ترجمۀ اصغر عسگری­خانقاه. تهران: سمت.
جمشیدی، زهرا و آرتا، سیدمحمد. (1399). «مناسبات بین اسطوره و باورهای عامّه»، فرهنگ و ادبیات عامّه. د8. ش33. صص 249- 272
درویشیان، علی­اشرف. (1358 الف). از این ولایت. تهران: شبگیر.
درویشیان، علی­اشرف. (1358 ب). آبشوران. تهران: شبگیر.
درویشیان، علی­اشرف. (1370). سال­های ابری. تهران: اسپرگ.
درویشیان، علی­اشرف. (1375). فرهنگ کُردی کرمانشاهی (کُردی – فارسی). تهران: آنزان.
درویشیان، علی­اشرف. (1380). از ندارد تا دارا. تهران: اشاره.
درویشیان، علی­اشرف. (1381. درشتی. چاپ سوم. تهران: چشمه.
درویشیان، علی­اشرف. (1385ج). فصل نان. چاپ پانزدهم. تهران: چشمه.
درویشیان، علی­اشرف. (1385د). همراه آهنگ­های بابام. چاپ پانزدهم. تهران: چشمه.
درویشیان، علی­اشرف. (1390). سال­های ابری. (4جلد). چاپ هشتم. تهران: چشمه.
درویشیان، علی­اشرف. (1394). مصاحبه حضوری با ساجده واعظ. 25 شهریور.
دهخدا، علی اکبر. (1377).  لغت­نامه. تهران: دانشگاه تهران.
ذبیحی، رحمان. (1396). «باورها و آیین­های عامیانۀ نباتی در نزهت­نامۀ علایی». فرهنگ وادبیات عامّه.  د5. ش18. صص 29- 46
رنجبر، محمود. (1380). مرد­­­م­شناسی با تکیه بر فرهنگ ایران. تهران: دانش‌آفرین.
روح­الامینی، محمود. (1375). نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی. تهران: آگه.
زرشناس، شهریار. (1387). جستارهایی در ادبیات داستانی معاصر. تهران: کانون اندیشۀ­ جوانان.
زنده­دل، حسن. (1379). راهنمای جامع ایرانگردی (استان کرمانشاه). تهران: ایرانگردان.
 سالاری، قاسم؛ سیدیزدی،­ زهرا؛ یوسفی­نیا، شکریه. (1393). «نقد بوم­گرایانۀ داستان­های علی­اشرف درویشیان». مطالعات داستانی. د2. ش3. صص 116- 140.
سیف، علی­اکبر. (1395). روان­شناسی پرورشی نوین. تهران: دوران
شکورزاده، ابراهیم. (1363). عقاید و رسوم مردم خراسان. تهران: سروش.
شمس، صادق. (1378). نگاهی به فرهنگ مردم کرمانشاه. تهران: فکر نو.
طباطبایی، محمد حسین. (1372). المیزان فی تفسیر القران. تهران: دارالکتب اسلامیه.
طوسی، محمد بن الحسن. (1414ق.) . الامالی. قم: دارالثقافه.
عطرفی، علی­اکبر و سپهوند، طاهره. (1387). «بررسی عناصر داستانی در رمان سال­های ابری». متن­پژوهی ادبی. ش37. صص 82- 106.
فرخی، باجلان و اسدیان، محمدحسین. (1379). باورها و دانسته­ها در کردستان و ایلام. تهران: مرکز مردم­شناسی ایران.
فره­‌وشی، بهرام. (1383). فرهنگ فارسی به پهلوی. تهران: دانشگاه نهران.
فره­‌وشی، بهرام.  (1387). جهان فروری. بخشی از فرهنگ ایران کهن. تهران: فروهر.
فریزر، جیمز­جرج. (1392). شاخۀ زرین، پژوهشی در جادو و دین. تهران: آگاه
 کتیرایی، محمود. (1348). از خشت تا خشت. تهران: ثالث.
مُکری، محمد. (1361).  فرهنگ نام­های پرندگان در لهجه­های غرب ایران (لهجه کردی). تهران: امیرکبیر.
نصیری، ولی­الله و حکیمی­فر، خلیل. (1400). «خاستگاه درختان مقدس؛ مطالعه موردی درختان مقدس در ایران». معرفت ادیان. س12. ش2. صص 35- 49.
هدایت. صادق. (1356). نیرنگستان. تهران: جاویدان.